RAIRIZ DE VEIGA E LUGARES.

SAINZA, A. Orónimo.

 Planitia (del latín “planus-a-um”). Planitia<chainza<sainza, con significado de terra chá. Esta é a última hipótese, que acae moi ben á topografía deste lugar, segundo os profesores Gonzalo Navaza e Elixio Rivas.

Avanzando na anterior hipótese de Piel que vencellaba o topónimo co termo latino “salix-ices, sobre a forma salice, co significado de lugar abondoso en salgueiros. Difícil de xustificar.

BIBLIOGRAFÍA:

Diccionario Latín.

Real Academia Galega.

Blog Mundo R.

“Toponimia do Concello de Navia de Suarna”. Colectivo Patrimonio dos Ancares.

XUXÁ. Orónimo.

Esta forma e derivados veñen do latín “deorsum” con significado de “abaixo, cara abaixo”.

Non aparece recollida ningunha das súas formas en documentos pero lémbranos aquelas formas de Suso e Yuso, referidas aos mosteiros de San Millán de la Cogolla, en La Rioja. Temos como referentes Jusá de Neira, nome medieval que recibían parte das terras do actual concello de Baralla e Hermedesuxo en Fisterra. Todos relacionados cunha orografía especial no territorio que ocupan.

BIBLIOGRAFÍA:

Diccionario latín.

Nomenclator de Galicia.

web documentaciónmontegalego.xunta.gal/

Fotografía de Bruno Rúa.

(Grazas á colaboración impagable do noso amigo Caperluso Carvoeira).

MONDÓN, MARABILLA NATURAL.

 MONDÓN

ANTIGA FERRERÍA

Mondón é un pequeno lugar abandonado do concello do Bolo, perto do encoro de Santa Olalla. Aínda hoxe pódense ver as súas casas en ruinas e os restos do seu balneario. Pero parece que a súa orixe está vencellada a unha antiga ferrería, que, con anterioridade, se construiu para a producción de cobre, que aparece documentada no S. XIX. Así que imos darlle unhas voltas ao seu topónimo, sen rexeitar outras hipóteses posibles á que proponemos a continuación.

BALNEARIO EN RUINAS

MONDÓN. Orónimo.

Segundo o profesor Edelmiro Bascuas existe unha raíz celta-galaica MIND-, que se correspondería coa raíz indoeuropea MEN, con significado de “elevación, monte”. Variantes de MIND-, como MOND-, MUND-, por contacto cunha consonante labial provocaría estas variacións vogálicas. 

Seguindo a vía oronímica temos outro El Mondón, que aparece como unha pequena elevación natural nos Monegros (Alto Aragón) de 328 m de altitude sobre o nivel do mar. Tamén Mondoñedo, a antiga sede de San Martiño, actual parroquia de Foz, encóntrase nun alto. E O Mundil, en Cartelle. Mondim de Basto, en Portugal, tamén presenta ese tipo de orografía. Por último, contamos con varios Mondelo, espallados por Galicia, que teñen a mesma raíz. E poderían ter un significado parecido. Habería que ver caso por caso.

BIBLIOGRAFÍA:

“Blog de Prada” https://pradaweb.blogspot.com/

“El Balneario de Mondón” https://www.albergueria.es/bmondon.htm

“Toponimia galego-portuguesa e brasileira”… https://toponimialusitana.blogspot.com/

Toponimia de Galicia… https://toponimia.xunta.gal/es/video/mondonedo

“El yacimiento de El Mondón”… https://proyectomonegros.com/mondon/

Somos Comarca… https://www.somoscomarca.es/articulo/obolo/

Blogue “Rebumbio, Remoído, Peneirado”… https://remoido.blogspot.com/

“Los fenómenos de homonimia y homofonía…” Joaquín Caridad Arias.