REPORICELO
domingo, 12 de junio de 2022
martes, 31 de mayo de 2022
PATRIMONIO EN PERIGO.
TOPONIMIA EN PERIGO
![]() |
Hoxe descubrimos que este pequeno lugar existe e está en terras de Valdeorras. E xa se nos espertaron as gañas de coñecer algo máis. . Pertence ao concello de Carballeda, considerado "capital da pizarra". E tan só conta con 4 habitantes. Esta vén sendo a triste realidade da "Galicia baleirada".
Pero sigamos polo eido toponímico. Moitas veces a homonimia nos leva a conclusións erróneas. Así que tirando dos medios de consulta que temos á nosa man, chegamos a concluir que o devandito topónimo é de procedencia xermánica. Quizais unha (Villam) Recosindi ou de Recesindus, nome documentado en numerosas ocasións dende o S. VIII en adiante. Nome do patrón ou propietario medieval que fundou ou dirixiu este predio.
Bibliografia:
Celtiberia.net "Toponimia gallega de origen antroponímico".
CODOLGA
(Fotografía de Promecom).
domingo, 6 de marzo de 2022
PARROQUIAS E LUGARES DO INCIO.
TOLDAOS (Santiago).
PROCEDENCIA: TOLEDANOS<TOLDANOS<TOLDAOS.
Toldaos deriva seguramente do xentilicio “toldanos”,
recollido en múltiples documentos a partir do século VIII, segundo o CODOLGA.
Menéndez Pidal os relaciona con Toledo, pois daquelas terras viñeron moitos
mazárabes fuxindo da guerra e posterior ocupación árabe do seu territorio.
Tamén os columbrianos ou columbranos, orixinarios de Coimbra, deron o seu nome
a Cumbraos (Mesía).
O topónimo Toldaos e variantes concéntranse en territorio do
antiguo reino de León, sobre todos nas actuais provincias de Lugo e A Coruña. A
Tolda de Mlleirós, A Tolda (11), Toldao (2), Toldaos (5), Toldavia. E máis un
Toledanos en León.
Outra hipótese, segundo J. Corominas e outros autores,
podería ser que “tolda” viñese da raíz celta tol- e as súas variantes tel-,
tul-, con significación de “lugar de augas”, “lamazal”, “sitio pantanoso”.
Tampouco debemos esquecer a chamada “Táboa de Hospitalidade
do Caurel”. Nela aparece una referencia aos “castellani toleteses”, que terían
que ver coa “tutela”, quizáis en referencia a eses puntos (toldas), a nivel de
río, para o control do seu paso. Derivado da palabra latina “tutus”, con
significado de “seguro, defendido, protegido”.
Por último, tocante á Tolda de Castilla, na entrada de Lugo.
A actual Porta de San Pedro da muralla de Lugo, tamén chamada “Porta Toledana”,
sería porque comunicaba co barrio da Tolda?
BIBLIOGRAFÍA
José Carlos Sánchez Pardo, “Territorio y poblamiento en
Galicia entre la Antigüedad y la plena Edad Media”
Antonio Rodríguez Colmenero, “La nueva tabula hospitalis de
la civitas Lougeiorum”
Dolores González, blog Arqueotoponimia.
www.celtiberia.net/
“La Tabla de Hospitalidad de O Caurel”
CODOLGA.
sábado, 22 de enero de 2022
PUNTA HERMINIA. ENTRE DEUSES, PATRICIOS E DEMAIS.
Este promontorio que mira á Torre de Hércules non pasa desapercibido a ninguén. Xa os romanos levantaron nesta zona o faro que guiaría ás súas naves a porto seguro.Hai xente que relaciona o seu topónimo cos deuses, en concreto co deus Hermes. Pero claro os romanos non levantaban os seus monumentos dedicándoos a deuses gregos.
Outras mentes cren que podería estar relacionado co adxectivo “ermo”, por ser un lugar baleiro, inhóspito.
Pero é case seguro que o devandito topónimo estaría relacionado co nome de Cayo Sevius Lupus, arquitecto lusitano “aerminiensis”, que aparece na inscrición pétrea grabada no monumento. Aeminium aparece documentada pois foi unha cidade romana, que hoxe sería a actual Coimbra.
Pero sempre haberá quen pique máis alto e o queira relacionar coa “Gens Herminia”, casa patricia da Antiga Roma.
miércoles, 21 de julio de 2021
PRAIA DE SEIRUGA, en Malpica de Bergantiños (A Coruña).
“Seiruga (nome oficial), Ceiruga (nome que se conserva nun vello cartel) terá que ver con Queiruga?” foi o primeiro pensamento que me veu á cabeza. Quizais o seseo da zona puido obrar ese cambio. Ainda sendo un fitotopónimo, queda moi lonxe da idea orixinal. Despois de facer as consultas oportunas,parece que ten que ver con “seruga” (allium senescen), palabra do bable con significado de “dente de allo, semente de allo”, coas variantes de siruga, saruga e as formas ditongadas sairuga e seiruga. Polo que debeu ser moi abundante na zona, e sería interesante comprobar se aínda hoxe conserva esas características.
BIBLIOGRAFÍA: "Lletres Asturianes 16". Academia de la Lengua Asturiana.
martes, 29 de junio de 2021
RUTA A PÉ POR SAN PEDRO DO INCIO (LUGO).
Saída da Cruz do Incio. Baixada en pendiente pronunciada ata a área recreativa de Saa. Pasamos polas proximidades do Pazo de Dompiñor. A área é pequena pero moi ben acondicionada, con zona de baño e pic-nic. Pasamos por Saa, con casas habitadas e ben restauradas. Baixamos a San Pedro para ver a fervenza. Unha Niágara en pequeno. Con un arco perfecto. Parada na igrexa de San Pedro para ver algún detalle curioso. Aparentemente parece barroca. Conserva unha casa rectoral arruinada, como a maioría. Bonito cruceiro na contorna. Unha preciosa corredoira achéganos a Lamas. Ten un lavadoiro restaurado e unha pequena capela. Pero o resto do lugar está feito pó. A Dontide pásalle ídem de lo mismo. Por non ter, non ten nin cartel oficial. Hai un de factura caseira. Pero o topónimo resulta ben curioso. E xa subimos ata Hospital. Dúas horas ben aproveitadas, vendo espléndidas paisaxes e elementos etnolóxicos de grande interese.
POMBAL EN HOSPITAL DO INCIO
viernes, 18 de junio de 2021
OLEIROS E AS SÚAS PARROQUIAS
SERANTES. SAN XIÁN.
Resulta un xenitivo en –nte, de raíz incerta. Para Iiro Kajanto parece formado sobre o cognome latino Serus. Hipótese pouco probable pois este topónimo localízase a eito en dez concellos distintos galegos e cinco de Asturias. Sería moita familia a de Serus para tan estenso territorio.
Tamén podería derivar do participio do verbo latino sero -as -are, de onde vén *serar >> cerrar, zarrar. Seguindo a liña de serao/ serán. O seu significado podería estar relacionado coa forma de orientación: Serante(s) = Occidente, Poente.
Outra hipótese sería que derivase do verbo latino * sero,
-is, -ere, sevi, satum, que significa “sembrar” . Tráenos un agradable cheiro a
“terras propicias para a sembra, para o cultivo”. Que non desentona para nada
coa tipoloxía destas terras.
Pero unha nova vía ábrese nos últimos tempos. A forma
Sarantes aparece documentada en
múltiples ocasións dende o S. XI en todo
o territorio galaico Resulta bastante común encontrar este tipo de vacilación ou
alternancia vocálica, producto das características fonéticas do galego. Que nos
leva a pensar na raiz indoeuropea “sher”,
que significa “auga que corre” , aplicable a lugares con abundancia de augas,
río, lago, charcas, etc. Temos en Galicia exemplos de hidrónimos con estas
raíces, coma son os dos ríos Sar, Sor e Sarela. E a verdade é que á nosa
parroquia sóbralle auga, cos seus ríos, lagoa e mar que a rodean por todas
partes.
BIBLIOGRAFÍA:
Diversos foros:
https://www.facebook.com/toponimia da gallaecia/
https://www.celtiberia.net/
http://seron.tv/
https://foros.xenealoxia.org/
Santurtzi Historian Zehar, "Etimología del topónimo Serantes".
Xosé Lluis García Arias, "Toponimia Asturiana".
Agradecementos a Conchita Fernández López.