10 marzo 2024

SACARDEBOIS


 SACARDEBOIS



No CODOLGA encontramos a primeira referencia documentada, no ano 1204,como “Sicario de Bobus”, en relación a un casal, que alí tiña o Mosteiro de Santa Cristina. O dato resulta revelador pois o adxectivo latino “siccarius” significa “que serve para secar, lugar destinado para secar”. Este mesmo topónimo segue a aparecer en documentos posteriores como “Seker de Bobus” (ano 1238) e “Sequer de Bois (varias mencións desde o 1240 ao 1258). O cambio da vogal e por a, bastante habitual na transmisión oral, lévanos a esa forma “Sacar”. Con significado de “lugar abondoso en sequeiros. Así nolo confirma unha veciña da zona, que nos comenta que en todas as casas había un sequeiro para secar as castañas e os chourizos.

Tocante ao segundo elemento “Bobus”, sería unha forma de “bos-bovis” con significado de “para os bois”, en alusión ao un posible río ou regato que por alí baixa. Esta forma non resulta única, pois aínda hoxe se conserva algún outros cognatos, como o lugar de Río de Bois, na Pobra do Brollón. E tamén outro Río de Bois en Poio (PO). Pero esta hipotese queda pendente de confirmación, pois aínda non dimos recoñecido ese río.

BIBLIOGRAFÍA:

CODOLGA

Diccionario de latín Gaffiot.

Arqueotoponimia https://arqueotoponimia.blogspot.com/

Eduardo Prieto “Etimoloxia de Sacardebois, Ribeira Sacra”.

Joaquín Caridad Arias “Los fenómenos de homonimia… de la Europa Occidental”.

Xoán Arco da Vella (fotografía).



02 xaneiro 2024

Xuxá/Xuxán.Un pasado e un presente.

 





Xuxá/Xuxán.

Contestando á pregunta dun amigo sobre o microtopónimo Xuxá, no concello ourensán de Rairiz de Veiga, o primeiro que nos veu á cabeza foi este novo complexo urbanístico que se está a desenvolver na nosa cidade herculina. Sito entre Eirís e Elviña vén a recuperar o seu nome antigo Xuxán.

Non aparece recollida ningunha das súas formas en documentos pero lémbranos aquelas formas de Suso e Yuso, referidas aos mosteiros de San Millán de la Cogolla, en La Rioja. Temos como referentes Jusá de Neira, nome medieval que recibían parte das terras do actual concello de Baralla e Hermedesuxo en Fisterra. Todos relacionados cunha orografía especial no territorio que ocupan.

Polo tanto, consideramos que, como aqueles, estas formas e derivados veñen do latín “deorsum” con significado de “abaixo, cara abaixo”.


BIBLIOGRAFÍA:

Diccionario latín..

Nomenclator de Galicia

web documentaciónmontegalego.xunta.gal/

Fotografías de Idealista.com e Opinión A Coruña

(Grazas á colaboración impagable do noso amigo Caperluso Carvoeira).